Herakliti (535-475)

Herakliti (535-475)
Herakliti lindi në Efez në brigjet e Egjeut në një familje, sipas legjendës, priftërinjsh dhe mbretërish, por vet i la mbënë titujt e klasës dhe rangut.

Privilegjohet të besohet se la pas tij një libër nga i cili neve na kanë aritur dis fragmente të shkruara në stil poetik ku mendimet janë vështirë të kuptuesheme nga edhe e fitoi llagapin « i errëti » .

Jean Brun e cilëson në mënyrë të mrekulluar Heraklitin kur thot :

« Filozofí e përleshjes dhe harmonisë, Filozofí e Bërjes dhe Këthimit të Përjetshëm, filozofí e jetës dhe katastrofës, filozofí e Logosit që flet dhe e numrit të vulosur, mendimi i Heraklitit, është në të njëjtën kohë edhe shumë i vjetër edhe aktual, përbën në vehte shumë më tepër se sa që përshkruan. Ajo është në mënyrë të veten, filozofí e limitit dhe pragut që na çon në këtë përpara që ndalet. »

Tri janë temat që reflektojnë në veprën e Heraklitit : hulumtimi i themeleve të vetme të botës si një e plotë ; njësia e të kundërtës dhe rrjedhoja e gjërave. Njëherit vërrejmë se hulumtimet në principe të materjes dhe se ai mer për për elemnte kyqe tokën, ujin ajrin dhe zjarrin. Për te, në fillim ishte krejt zjarr por që mëtej me dëshirën hyjnore u shëndrrua në det e nga gjysma e të cilit u krijua dheu.

Në qëndrimin e tij mbi principin e të njejtës dhe të kundërtës në të njejtën njësi, pason principi themelor i ndryshimit të vazhdueshëm, e të përhershëm. « Nuk lahemi dy herë në të njëjtin lum » është shkruar nga nga Herakliti që na bëne të kuptojmë se uji i lumit që hyme njëherë, për së dyti nuk është më i njëjti megjithëse jemi në të njejtin lum. Ky princip është ai që na shtin ti kundërvëmë Heraklitin Parmenidhit dhe teorisë së tij të Një Qenie, pandashmëri, i përjetshëm homogjen dhe pandryshueshëm.

Sa i përket kohës, Herakliti është akoma në fazën e arkaizmit dhe në këtë epokë, jemi akoma në mes të ndjenjës dhe resonimit nga edhe mendimi i adoptuar mbi konceptin ciklik të kohës e jo në atë linear. Pra këtu kemi të bëjmë me një dialektike të hapur sepse ai injoron kohën lineare të zhvillimit, të ecjes sepse kalimi i kohës në formë spirale është rrikëthim i pafund në kohë ciklike që përfundon në kaos të hapur. Hegeli është ai që u largua nga kjo kohë ciklike në një spjegim të saktë modern të kohës lineare

Herakliti me idetë e veta, influencoi numër të madh mendimtarësh nëpër shekuj, ndër ta Platonin dhe stoikët si dhe Hegelin që integroi sistemin e tij në veprën e vet.