“Rrugëtimi në Orbitën e fjalës” (Pulsanti i Mendimit) nga Prof. Kristaq F. Shabani, IWA, WPS, AOM, “Njeriu i Vitit 2011” ABI , USA

Lindjet në Maternitetin e Krijimit janë, pa dyshesën më të vogël,  të bukura dhe krijuesit përjetojnë çaste të kënaqësisë së epërme, të lumtur, sikur janë gazmuar e ngazëllyer me lindjet e “fëmijëve”, të cilët fillojnë krijimin e brezit të ri… dhe librat që pasojnë njëra - tjetrën  pasurojnë fondin libror, përcjellin diturinë e brezave te brezat e ardhmë. Një koncept ky, i cili duhet të ngulitet mirë në mendjen njerëzore. Dijet e mençura ndriçojnë rrugën e brezit të ardhmë,  përvojë, kjo e drituar.

Dhe, në këtë kontekst, libri “Optika e fjalës…” i  studiuesit dimensional, Dr. Bexhet Asanit, është një “prurje” e spikatur, ku, krahas të tjerave, realizohet  një kombinim harmonik mes vendlindjes  dhe shtetit të emigruar, (në këtë rast SHBA), ku vlaga  dhe aroma   komplekse e Zagraçanit, Strugës, Manastirit, Shkupit e tjerë, është e pranishme dhe apelon…Shkrimet e përmbledhura në këtë libër kanë hapësirë të madhe gjeografike.

Dr. Bexheti, një njeri studiues kreativ, i cili përpiqet me ngulm që arsenalin e tij të njohurive, kërkon ta vëjë në shërbesë të diturisë, në shërbesë të arsimimit, në shërbesë të dashurisë ndaj Tokës mëmë. Një propogandues i flakët i së Mirës, i Progresives…

Ai “mbjell” fidane diturie, kudo, ku hedh hapin, me fjalën e tij të zgjedhur, të ëmbël, të mjaltuar dhe që “injekton”  me aftësi shpresën, kuruese të  gjendjeve, paraqet hijeshinë natyrore, lartësinë klimatike, gjithçka të konturuar me arkitekturë. I dhimbset  gjithçka shqipe, të jetë gjithmonë e klorofilizuar, e ndritshme, të shpërndajë bisqe, gërmat e gjuhës shqipe të  depërtojnë në çdo mendje dhe të lexohet në shqip… 

Pahësia  dhe arma e analitikës me theks profesional në përmbajtje, strukturë, kompozim,  spikat te kumtesa:

” POEMA “SKËNDERBEU” E RILINDËSIT MAQEDONAS, GRIGOR PËRLIÇEV”, ku studiuesi del në një përfundim logjik, se kjo poemë është një poemë “ditiramb” për Heroin tonë Kombëtar, jo vetëm e Letërsisë shqipe, por edhe në kuadrin botëror, dedikuar heroit  të Shqiptarëve.

Qëndrimi  dhe hapja e horizontit për Kryesimbolin e shqipeve, Kryeflamurin shqiptar… i është mëshuar fort.

Lajthitja e banalistëve (b+ analistëve) qëndrimet e tyre të paprincipta ndaj flamurit kuq e zi evident … Madje, specifikimi i nocionit “komb”  i nevojshëm dhe flamurit,  shenjë e plotë e vetëdijes dhe e njohjes tërësore…Tërësorja dhe parcelorja në optikë  …

Dilema: Flamuri kuq e zi dhe flamuri i kaltër shtetëror… Simboli i Dardanisë, e  quajtur Kosovë…,rrënja historike dhe degëzimi i saj: Dardani.

Të tentohet apo të griset Flamuri Kuq e Zi, do të thotë të digjet Origjinimi, Historia dhe të deformohet, katërcipërisht, ajo. Mesazhi i dhënë nga studiuesi  është mëse i drejtë, konceptual dhe tronditës për të dalë nga verbëria e imponuar…

Kapja e këtyre “pikave” dominuese tregojnë aftësi, në këto situata, që stisen apo thuren me rrjetë merimange…

Të mohohet flamuri i Kombit, do të thotë të të mohohet ekzistenca…

Është mëse e nevojshme që figurave kryesore lëvruese të shkencës albanologjike, si Prof. Shefqet Pllana, duhet  t’u jepet parësi, me qëllesë njohjen e veprimtarisë së tyre shumëdimensionale, ndaj Dr. Asani realizon një profil të tillë,  në gjithë kompleksitetin e vet, duke shfrytëzuar edhe njohjen direkte, madje ka qenë student i tij.  Kjo e fundit ka ndihmuar që të shpaloset figura dhe të dalë në pah veprimtaria e frytshme, në shërbesë të Albanologjisë Shqiptare. Kjo procedurë e ndjekur,  duhet të përdoret edhe në sjelljen e veprimtarive të shkencëtarëve të tjerë  të këtyre fushave, pasi pak bëhet sot në këtë drejtim… Kjo do të ishte  një veprimtari e paraqitshme dhe do t’i shërbente njohjes të të gjithë Kombit, pasi, në këtë drejtim, bëhet një punë e vakët… Duhet përqëndrim në këtë drejtim dhe shembull tipik janë dhe veprat e Prof. Asanit.

Fokusimi i dy mësuesve Gjyzyde dhe Hamidi Selmani, një duet i plotuar, i gjetur, i cili përshkruhet me penelatë  për veprimtarinë e tij  plot gjurmë në Historikun e Mësimit të Shqipes, në Trojet Shqiptare, është i gjetur. Shpalosja e këtyre figurave, një domosdoshmëri, një nevojshmëri, një ndriçim dhe zgjim për mësuesit e sotëm, të cilët kanë kujt t’u ngjajnë, kanë kujt t’u shëmbëllejnë për t’i mësuar gjuhën e bukur shqipe brezit të ri.

“Dueti” mësimdhënës dhe kulturor Selmani, i cili punoi tri dekada në Zagraçan, me pasion e vrull, me ide, të cilat ndryshuan në të gjitha drejtimet “panoramën” e arsimit, kulturës, janë provë e qartë e dashurisë ndaj gjuhës, tokës amë . Është një çift, të cilin, në se nuk e publikon në rang Kombi, i humbet vitalitetin e tij… Veprimtariologjia e tyre është, pa dyshesë, inkadeshente. Një përvojë e hatashme, se si mund të punojë e të veprojë një mësues, i cili hyn në të gjitha poret jetësore me tendencë: ndryshim dhe përparim… A nuk duhet skalitur e gdhendur portreti i tyre? A duhet të lëmë harresën të “triumfojë” mbi këta shembuj të mëdhenj të pavdekshëm, që ndriçojnë me fener diogjenian shqiptar? Kurrsesi jo!

Sprovë e bukur simbolike e dhënë me efekte dinamike kjo trajtesë ngulitëse…

Lejlekët, në këndvështrim vertikalo- horizontal “Mirësi – Keqësi”,   në përdorim simbolik:  agmia: “sjellja e një fëmije të bukur dhe të mbarë”, por dhe në konstrastin e sjelljes “sakat”- keqësi: “…në rast se, kundër lejlekëve ka ndodhur ndonjë vrasje  dhe për autorët e pranishëm prurësjellës arrin në porta: gjëma, verbimi , sakatëria…: Prurje e Keqësisë”. “Manteli” i zi, shpleksja e “unazimit”, mbërritja e gjëmave…

E përcaktuar kjo dhe e prejardhur nga prishja e çerdheve të tyre…

Mirësia : Ardhja e të Mirave  dhe bollëkut…

Në kontekstin “mbrojtës”: Lejlekët simbolizim  i “mbrojtësit“ të njeriut, gjuajtës të gjarprinjve.

Trajtimi i rikthimit të lejlekëve efektiv, jep mesazhin hirëplot dhe gojëplot, madje, shumë urimor, se, me kthimin e lejlekëve, do të rikthehen të emigruarit… Risjellje e gjallimit të jetës.

Lejlekët ndërtojnë çerdhet e tyre të reja, atje ku gjejnë hapësira…

Kontraste  dhe mesazhe, të cilët parashikojnë një sinoptikë ndryshe në jetën e Tokës amë… Por jepet dhe mesazhi i madh: “T’i ruajmë lejlekët, prurësit mirësorë”.

Kontributi i studiuesit  për shkencën gjuhësore, letrare  dhe artin arbëresh  është një synim i paracaktuar. Ai kërkon të shpalosë vlerat dhe të vijojë  të skicojë profile të kësaj shkence. Profilet e zgjedhur shndrijnë, madje duke dhënë kontribut në shkencën shqiptare. I nevojshëm ky studim, i cili kurrë nuk duhet të mbetet fragmentar. Vlen të theksohet se studiuesi  ka kontakt të përhershëm  me botën dhe studiuesit arbëreshë. Del në pah edhe figura e një arbëreshi si Prof. Francesco Markiano , i cili është një nga përfaqësuesit e elitës intelektuale arbëreshe.  Vlen të përmendet fakti kokëfortë: Një lidhje ekzistenciale  intelektuale e studimore me “varganin” e studiuesve të talentuar arbëreshë, me shkrimtarë, poetë, artistë, folkloristë… Konturohet “Harta” intelektuale e Kombit tonë  të shpërndarë dhe formohet simbolikisht e realisht “Potenciali intelektual”…

Shqetësimi për gjuhën shqipe është shqetësim për Kombin, për Tokën dhe Qiellin tonë. Ky është një shqetësim i tretë”, për të, në këtë “largim të madh” nga Trojet. Shqetësimi i madh i kësaj Rilindjeje.  Me të drejtë ngrihet një  problem i tillë i madh, me synim  për të hapur sytë…Studiuesi thotë prerë se, duhet të luftohet që fëmijët tanë, të ndodhur në emigrim,  të mësojnë gjuhën e mëmës, të mos lejojmë kështu “invadimin nga gjuhët e tjera, duke vendosur kështu një raport të drejtë” . Kjo do të thotë që, gjuhës sonë, kudo dhe kurdoherë, t’i japim vendin parësor…

Shqetësimi: “Zbrazja e vendit nga emigracioni, problematikë e madhe  edhe për gjuhën shqipe…”.

Evident veprimtaria e mësuesve për të mos lejuar analfabetizmin edhe në trojet që po zbrazen…

Mësimi i gjuhës shqipe dhe mos harresa e saj, na afron më shumë me Ditën e bukur  që po presim me punën tonë të papërtuar!

Perifrazimi i autorit : “…Kostën gjyshja e vet e ka mallkuar: “Nëse ti, nipçja im, nuk e mëson gjuhën shqipe, mbetsh gojëhapur!” është një tërheqje e mençur  dhe një apel për gjuhën. 

Një tritet i bukur tre shtete amerikane: Nju Jork, në Nju Xherzi dhe në Kenerikë.

Këngëtarë  dhe valltarë të vegjël që këndojnë dhe vallëzojnë shqip. Tradita shqiptare në SHBA… Nxjerrja në pah: zgjedhja e gjuhës shqipe. Surpriza, e cila ndez zjarre në botën shpirtërore. Motrat  Mejrem dhe Halima Konjhoxhiq shkëlqejnë me kostumet kombëtare shqiptare dhe mahnitin publikun me zërat e tyre të ëmbël, me theksin e gjuhës shqip. Ato nuk janë shqiptare, por përzgjodhën të interpretonin dhe të vallëzonin një shtet nga Gadishulli Ilirik …

Aftësia qëmtuese, hulumtuese dhe evidentuese me karakter shkencor e studiuesit Asani shprehet katërcipërisht te  kumtesat e tijpër të shprehur mendimin kritik të mirëfilltë: “Arratisja nga “vdekja”e Zekerija Idrizit është një novelë përmasë, në diakroni dhe sinkroni. Pra, me një mjeshtëri të rrallë, autori bën gërshetimin e psikanalizës, mistikes, reales etj”. ; apo: “…Poezi me karakter edukativ e me motive atdhedashurie. Lirikë e ngrohtë e me shije të hollë artistike. Sefedin Xhafolli është mjeshtër i artit të fjalës, i cili me pak thotë shumë, godet kur e do nevoja dhe fshikullon me kamxhikun e pambuktë të fjalës…. Dhe si përfundim: novela e krijuesit Zekerija Idrizit, është një meditim, psikologjik e filozofik sui generis!”Shprehësitë dhe analitika për librin kronikim  apo dokument historik : “Mbahu nënë” të Sali Musait…

Përfshirja në këtë libër  të ndjesive, në formë ditari të gjalluar  të aktorit të famshëm strugan, Xhevat Limani, një aktor me përmasa ndërkombëtare, e ka “zbukuruar” së tepërmi “Optikën e Fjalës”. Ndjenja, emocione, përshtypëzime, pasqyrim të këndvështrimeve, të botës shpirtërore, sidomos  të arbëreshëve, duke dhënë me art,  jo vetëm mbresat nga shfaqet madhore, por dhe tiparet karakteristike të tyre, traditat dhe zakonet, ruajtjen e gjuhës amë, demonstrim i vitalitetit, i humanizmit, dashamirësisë, i ruajtjes së kolektivitetit , i arsimimit, kulturës, mikëpritjes, kulme të natyrës prezente, ku banojnë arbëreshët , si dhe liria e tyre e fjalës, e veprimit, e organizimit të jetës model, në një vend të përparuar evropian, si Italia, ku vlerësohet minoriteti në kulminacione dhe lihet liria e ushtrimit të së drejtës  së tij, në të gjitha aspektet jetësore: arsimim, kulturë, art e tjerë … Tregohet ruajtja e traditave shkrimore  dhe studimore, një model  për të gjithë vendet, të cilat nuk u japin të drejtat që u takon minoriteve, ose që, për të fituar këto të drejta duhen sakrifica të panumërta; janë  zhvilluar drama, genocide, gijotina dhe nëpërkëmbje katastrofale…

Artisti dhe Kreatori Xhevat Limani, i cili, në këtë 550 vjetor të Skënderbeut, ka marrë përsipër të vëjë në skenë, të interpretojë e të regjisojë   poemën e tij  dramatike “GJERGJ KASTRIOTI SKËNDERBEU”, me një forcë dhe aftësi të jashtëzakonshme,  paraqet , në këtë ditar, gjallërinë, aftësinë, emocionin, kulminacionin e nderimit për Heroin Kombëtar  dhe ndez flakë krenarinë e madhe të Kombit për heroin e madh të tij…, një përshkrim, sa përmbajtësor , aq dhe sugjestionues, sa “kompleks mesazhor”, aq dhe apelor, sa dinamik, aq dhe guximtar… Madje, duhet evidentuar   ky “teatër familjar”, i cili  është një shembëlltyrë pozitive e ndritshme,  se si punohet e aktrohet në favor të Shqiptarizmës, si synohet për arritjen e synimeve të mëdha .

Pjesëmarrja e studiuesit  Asani, në këto veprimtari, tregon më së miri dashurinë e madhe që ka për Kombin dhe përparimin e Tij. Ai, me aftësi evidentuese, evidenton të Mirën  dhe të Ndritshmen, Bujaren dhe Humanen, Traditën dhe Epiken, Njeriun e sakrificës “trimërore” në Kulturë, Art e Letërsi. Galeria e tipave të tij është e ngjyrshme dhe e shndritshme, brezive, ku interpretues të akteve janë të rinjtë, të cilët, me dëshirën e tyre interpretojnë, duke vënë në skenë: pjesëza, drama, komedi, duke aluduar me aftësi dhe lakonizëm për sistemin monoide; mësues që sakrifikojnë gjithçka për gjuhën dhe për mësimin e saj nga brezat, hulumtues dhe studiues, të cilët  kujdesen për evidentimin e përvojave të mëdha dhe aplikimin e tyre  për të mos shteruar kurrë kujtesa;  evidentimi i talenteve të fikur fizikisht, por të ruajtur në kujtesë (U shua një talent i rrallë…për Prof. Liman Çermenika), duke e nderuar me aktin nderues "In memoriam - it!", apo humbje e  kronistit,  gazetarit të shquar, Mehmet Latifi.

   Motivimi i shokut të tij, Qenan Hasani, si  rilindësi i fundit i Manastirit, i cili  boton  librin me titull: "Kronisti i vetmuar në qytetin e Konsujve", apo  Rilindësi i fundit nga Bukureshti, Baki Ymeri, krijon lidhësinë pas’historike të shekullit modern.

   Krenimi i shprehur  te shkrimi : “Një shpirt ambicioz ”, ku del në pah  doktoresha Margarita Dalipi,  shpërfaqet talenti i brezit të ri, i cili përpiqet për të arritur kulme…Kuarteti i Margaritës:  nxënëse e shkëlqyer, studente e shkëlqyer, kolege e shkëlqyer, doktoreshë e shkëlqyer, është frymëzues. Aktorët entuziastë të rinj, plejada e aktorëve gjimnazistë,  të cilët mbahen mend, bashkëmoshatarët : Qenan Emini, Ibrahim Abedini, Mexhit Shazimani, Bexhet Asani, Metat Arifi, Arif Sylemani,  Mustafa Demishai dhe Imri Demishai…,tashmë  në moshë tjetër sjellin retrospektivën e guximshme.

Spikatshëm dhe dritësim  shpirti me  personazhet:  Nënat, gjyshet, stërgjyshet tona, baballarët tanë, gjyshërit tanë, stërgjyshërit tanë, të cilët nuk e lexonin dot kalendarin, se i dinin me aq saktësi dhe përpikëri ditët e festave të motmotit…;

 Dhe  njeriu arab tregton simbole shqiptare: “…Po befasia më e madhe për mua nuk ishin as kryqet, as ikonat. Dje, duke parë nëpër rafte, lart e poshtë, në një kuti, rastisa në një kapelë me shqiponjën dykrenare! Shqiponja këtu, te një dyqan arab!... Dhe futa duart, ashtu i befasuar, pa vetëdije: Flamuri kuqezi me shqiponjën dy krenare, kapela me shqiponjë, shqiponja me qafore, byzylykë me shqiponja!...” 

Shumë me nerv është shkruar  për  "Kopsht i Edenit", i cili  nga gjithë bashkëfshatarët quhej: "Bahçja e Asllanit". Po çfarë kishte në të vërtetë ky kopsht? Çfarë s' kishte?

Dhe personazhi Asllan, shndërrohet një një personazh shumë të dashur  me kontribut të fuqishëm gjelbërues…Personazhe , të cilët të mbeten në mendje.

“Hyjnia e syve “, një “dalje”   e re në detin poetik,  një tentim tjetër asanian, për të përligjur shpirtin e bukur,  lindur në Zagraçan, ku në këtë shpirt të vendlindjes, edukuar me ndjesitë e një hapësire, ndoshta të vogël në dimensione, por aty filloi ngjizja e ndjenjës, fluiditeti i saj, ekstremiteti i këndvështrimit të së bukurës, dimensioni i qenies, hedhuria e hapave,  hyrja empirike për të vijuar çeljen e portës racionale dhe për fluturimin e ëndërrimit poetik, për t’u bërë dikushi, një ëndërr emblematike e kahershme, e rrjedhuar nga pasioni, vullneti dhe talenti për të krijuar liriken dhe epiken, sipas një natyraliteti , i cili, në fillesë, kishte ndikim poetik nga të mëdhenjtë e poetikës…

“Vëllimi me poezi “”Hyjnia e syve” është përmbledhja më e re poetike e autorit Bexhet Asani, ku mbizotërojnë vargjet e atdhedashurisë, mallit për vendlindjen, por edhe për  dashurinë, bukuritë e natyrës, miqësinë, mirësinë njerëzore. Janë këto poezi të rrjedhshme, të drejtpërdrejta, me plot frymëzim e angazhim intelektual e shoqëror”.

*Poezia është jetë, ajo i shërben jetës, prandaj është e bukur. Atë e krijojnë poetët, kurse e shijojnë lexuesit. Kur flasim për poezinë, flasim për njeriun që atë e krijon, për jetë e shprehur në vargje.

Dr. Bexhet Asani  është një natyrë dimensionale, i cili i jep rëndësi lidhjes harmonike me bashkëpunëtorë dhe shquhet për idetë risi  të parashtruara, por edhe për aftësinë e realizimit praktik si dhe praktikimit të një korrespodence aktive. Studiues i debatit  dhe i diversitetit mendimor dhe i logjikës së pulsuar. 

Kjo është treguar, katërcipërisht, edhe në pesë vitet e fundit, ku ai është një nga figurat kryesore të Akademisë Alternative Pegasiane dhe të LNPSHA “ Pegasi”  Albania, kësaj lidhjeje bashkëkohore me koncepte të mirëfillta. Në librin “ Orbita e fjalës”  vend zënë edhe shkrimet informative  dhe analitike :