Historia e forcave ajerore shqiptare

Aviacioni Luftarak Shqiptar është krijuar pas Luftës së Dytë Botërore dhe data zyrtare e krijimit të tij është 24 prilli i vitit 1951. Edhe vëzhgimi i Hapësirës Ajrore është institucionalizuar pas luftës. Me 14 shkurt të vitit 1947 është krijuar kompania e VAIN-it për vrojtimin e Hapësirës Ajrore dhe informimin për objektet e zbuluara. Mbrojtja Kundër Ajrore, Aviacioni Luftarak dhe repartet e Vëzhgimit të Hapësirës Ajrore pavarëisht nga format organizative të ndryshme në vite kanë qënë gjithënjë të lidhura e në bashkëpunim të ngushtë me njëra tjetrën, por edhe me lidhje varësie e strukturore të ndryshme me njëra tjetrën në vite. Mbrojtja Kundër Ajrore pati një zhvillim të madh për kohën në vitet 60-70. Në vitet 1954-1955 ajo u pajis me bateri KA 85 mm e mjete radioteknike më të sofistikuara., ndërsa në vitet 1957-1958 u pajis me bateri 57 dhe 100mm. Ne vitet 1959-1969, ne armatim futen edhe raketat e drejtuara, topat AKA 37 mm, topat 57mm dhe 100mm me drejtim automatik, mitralozet 14,5mm me kater tyta, dhe me radare te zbulimit te larget, te mesem, te afert. Rregjimenti i Raketave te Drejtuara Kunderajrore qe konsiderohej si krenarie e kesaj arme eshte krijuar me 6 dhjetor te vitit 1968. Ne vitet '70 kishte 22 regjimente te AKA, 18 batalione mitraliere AKA, qe llogarisnin rreth 6 gryka zjarri per çdo kilometer te frontit.Grupimi i parë i avionëve luftarak është bërë në Tiranë në vitin 1951, ku bënin pjesë avionë PO-2 dhe JAK-18. Reparti i parë i Aviacionit Reaktiv është krijuar në vitin 1955 në Kuçovë dhe kishte në përbërje të tij avionë MIG-15. Në vitin 1957 krijohet Reparti Transportit Ushtarak në Tiranë, i cili kishte në përbërjen e tij avionë Po-2, JAK-18 dhe helikopterë MI-1 e MI-4.Në vitin 1962 Regjimenti I Aviacionit në Rinas, i cili kishte në përbërjen e tij një skuadrile me Avionë MIG-19 dhe një skuadrile me avionë MIG-17. Po në vitin 1962 krijohet edhe Shkolla e Aviacionit.

Në vitin 1967 krijohet Regjimenti i Helikopterëve që numëronte mbi 30 helikopterë të rinj MI-4 në parkun e tij. Në vitin 1974 krijohet Regjimenti i Gjadrit, i cili ishte i pajisur me avionë MIG-21 dhe MIG-19 përveç disa avionëve mësimorë MIG-17 e MIG-15 për trenerim.Në vitet '70 Aviacioni Luftarak kishte në efiçensë të plotë mbi 70 avionë MIG-19 dhe 12 avionë MIG-21, një skuadrile luftarake me MIG-17 dhe shumë avionë luftarakë-mësimorë të tipit MIG-15. Pjesë e parkut ushtarak të avionëve ishin edhe katër avionë transporti IL-14, të cilët shërbenin si avionë për transport qeveritar apo për studime ushtarake e gjeografike. Në Tiranë, në Aerodromin e Laprakës ishin të dislokuar edhe 12 avionë transporti të lehtë AN-2 që shërbenin për transport trupash dhe në ndihmë të ekonomisë. Në Shkollën e Lartë të Aviacionit në Vlorë, veç avionëve realktivë MIG-15 kishte gjithashtu edhe dy skuadrile me avionë me helikë JAK-81, të cilët shërbenin për përgatitjen e pilotëve në vitin e parë të kuëlifikimit si pilot. Në Regjimentin e Rinasit kishte gjithashtu edhe një avion bombardues të lehtë tip IL-28. Në vitet 70-80 niveli i programimit të fluturimeve ishte intensiv dhe sasia e fluturimeve për çdo pilot e avion ishte i standarteve e kërkesave të larta. Vetëm gjatë vitit 1973, në Regjimentin e Rinasit u kryen 1383 orë fluturimi. Pas viteve 2000, në Forcat Ajrore ka filuar prurja e teknikës fluturuese Perëndimore. Në prill të vitit 2001 erdhën helikopterët e parë AB-206, ndërsa me 26 nëntor 2003 është kompletuar një skuadrilje e tillë. Me 24 prill 2004 erdhi helikopteri i parë AB-205 dhe në qershor 2004 ka ardhur edhe një tjetër.


Mbrojtja Kundër Ajrore dhe Aviacioni janë "takuar e ndarë" disa herë nga forma organizative, por bashkëpunimi i tyre ka qënë gjithënjë i pashkëputur. Në fillimet e saj, Arma e Aviacionit ka qënë pjesë e Komandës së Mbrojtjes Kundër Ajrore, gjë që ka vazhduar deri në vitin 1974-për t' bashkuar përsëri në Forcat e Mbrojtjes Ajrore në vitin 1995.Komandanti i parë i Aviacionit ka qënë zoti Edip Ohri, i cili e ka komanduar atë deri në vitin 1974. Nga viti 1975 e deri në vitin 1995, komandantë të Aviacionit kanë qënë Bardhyl Taçi, Klement Aliko, Perlat Binaj.



Marre nga: ushtriashqipetare.com