"PROF. ITALO ELMO NJË ETNOMUZIKOLOG I SHQUAR NË BOTËN ARBËRESHE DHE ATË SHQIPTARE" nga Prof. Bexhet Asani

      Italo Elmo ka lindur më 24 shkurt të vitit 1951, në Shën Benedhit apo siç e quajnë italianët San Benedetto Ullano të Kozencës. Shkollën fillore dhe të mesmen e mbaroi në vendlindje. Ndërsa Fakultetin Pedagogjik për Mësues e kreu në Bari. Që nga viti 1981 ka jetuar dhe jeton në Shën Mitër, po në Krahinën e Kozencës. Ai është përfshirë për disa vite në mbledhjen dhe përmirësimin e materialeve të historisë lokale që ekzistojnë në arkiva, në përpjekje për të shkruar historinë me burime dokumentare. Një hulumtim që synon të tregojë Arbërinë, historinë, të mirat, pasuritë e saj, në besimin se kujtesa është gjithashtu një nevojë sociale e komuniteteve, e cila zhvillon identitetin dhe përkatësinë.
Në fushën e etnografisë, hulumtimi i tij në terren, i kryer nga viti 1977 e deri më sot, ka kontribuar në mbledhjen dhe organizimin sistematik të dokumentacionit në lidhje me traditat popullore të komunitetit arbëresh në Itali. Materialet etnomuzikologjike të regjistruara në kasetë, kanë ende dhe do të kenën edhe në të ardhmen një vlerë të madhe dokumentare. Ato janë mbledhur dhe sistemuar në arkivat e zërit "Arbelmo" të traditës gojore të komuniteteve arbëreshe, të vjelura në 20 lokacione të ndryshme në territorin kombëtar për gjithsej 700 orë dëgjimi.
Koleksioni i gjerë përfshin repertorët e këngëve të dashurisë, të dasmës, këngëve të vajtimit, lirikës-monostrofike, këngëve të punës, këngëve të lidhura me festimet fetare, këngët epike dhe legjendare, të gjitha këto na tregojnë shpirtin e një popull të larmishëm, duke u dhënë pas gëzimeve dhe vështirësive të jetës dhe të na rikthejë në kontekstet sociale në të cilat kënga shënonte dhe shoqëronte çdo moment të rëndësishëm të gëzimit familjar.
"Fototeka Arbelmo" afron gjithashtu mundësinë e një udhëtimi nëpërmes një sistemi të pasur ikonografik të përbërë nga mbi pesëmbëdhjetë mijë imazhe të kostumeve të martesave, kostume popullore të zakonshme dhe zie, midis ngjyrave dhe fotografive bardh e zi, dhe printime të cilësisë së mirë. Në përpjekjen e tij për të rikuperuar kulturën dhe traditat popullore të arbëreshëve në Itali, koleksioni dëshmon, sesa e rëndësishme dhe e përhapur është ende kultura e pakicës arbëreshe: kultura antike dhe origjinale, pasurohet dhe e ruhet me besnikërinë më të madhe për shkak të rrënjëve të saj.
Mbledhja e kostumeve është një qendër e rëndësishme kërkimore dhe katalogimi për trashëgiminë demo-etno-antropologjike të pakicës etnike me origjinë shqiptare të një seksioni të kulturës materiale, një mbështetje e domosdoshme për veprimtarinë shkencore për brezat e ardhshëm. Koleksioni i videove përfshin mbi 400 orë regjistrime në formatet Beta, VHS dhe SVHS, që përmbajnë aspekte dhe tema të ndryshme të traditës popullore, si dhe dy edicione të plota të Festivalit Folklorik Kombëtar të Gjirokastrës (Shqipëri), të Konkurrencës së Parë Kombëtare të instrumenteve muzikore popullore dhe Festivali i I-rë dhe II-të Euro - Mesdhetar i Muzikës dhe Valleve Etnike Arbëreshe.
Profesor Italo Elmo ka qenë dhe është drejtor organizativ i shumë manifestimeve kulturore e folklorike në Itali, Shqipëri e në vende të tjera. Kështu ai ka qenë drejtor Organizativ i Grupit Folklorik të Arbëreshëve që performuan, së pari në Lugano dhe më pas në Canzo në dasmën e Anna Oxa dhe Behxhet Pacolli. Në Çifti organizoi Festivali Muzikor dhe Vallja Etnike Arbëreshe dhe Seminaret e tyre përkatëse, Laboratorët Ndërkombëtarë të Etnomuzikologjisë Muzika dhe kultura tradicionale Arbëreshe: kërkime dhe këndvështrime (Muzika dhe kultura tradicionale arbëreshe: hulumtime dhe perspektiva). Ndërsa në vitin 2000, në Festivalin Euro - Mesdhetar, promovon ekspozitën piktoreske të artistit shqiptar Ibrahim Kodra, e ardhur nga Teatri Massimo i Palermos;
Në vitin 2003, në Strigari vendlindja e rilindësit të shquar Zef Serembe (San Cosmo Albanese), u organizua Festivali Muzikor dhe Vallja Etnike Arbëreshe Arbëreshe dhe Seminaret e tyre përkatëse Laboratorët Ndërkombëtarë të Etnomuzikologjisë Muzika dhe kultura tradicionale Arbëreshe: kërkime dhe perspektiva (Muzika dhe Kultura tradicionale Arbëreshe: Kërkime dhe perspektiva). Në vitin 2003, në San Basile organizoi manifestimin Tinguj dhe këngë të arbëreshëve mesdhetarë, po në vitin 2003, mori pjesë si bashkëdrejtues në Festivalin Kombëtar të Gjirokastrës në Shqipëri (1978, 1983, 1988), në 2003 si drejtor përgjegjës, ai organizoi Grupin Arbëreshe, i cili mori pjesë në ngjarjen e rëndësishme ndërkombëtare etj.
Studiuesi i njohur arbëresh, Italo Elmo, ka botuar një numër të madh veprash shkencore e letrare në gjuhën shqipe dhe gjuhën italiane. Veprat më të njohura të tij janë: “Këngë popullore nga Shën Benedhiti”, “Këngë popullore” 1990, “Costumi degli Albanesi d’ Italia” 1989 ( Veshjet e shqiptarëve të Italisë – 1989) “Rituali e misteri della cucina” 1992 (Ritualet dhe misteret e kuzhinës arbëreshe – 1992), “Ori e costumi degli Albanesi” 1996, (Kostumet e shqiptarëve – 1996) në tre vëllime prej afër 1000 faqesh me CD-ë dhe audio Homofonia dhe Polifonia e shqiptarëve të Italisë dhe diasporës, redaktuar nga etnomuzikologu Benjamin Kruta. “Mirë se na erdhët Shën Vasil” 2003, “Mirë se na erdhët Shën Sofi” 2005, redaktuar nga Sara Baffa, botuar nga Qendra Studimore dhe Kërkimore e traditave popullore italo-shqiptare. “Mirë se na erdhët Çivit” redaktuar nga prof. Flavia D'Agostino.
Ka realizuar projektin multimedial në CD Rom "Rimëkëmbja e folklorit muzikor dhe traditave në zonën italo-shqiptare" të Shoqatës Kulturore Astra të Çifti, ku gjetjet kulturore të fazës së parë të studimit të etnomuzikologjisë në fushën e Italo Elmo, të karakterizuar nga mbledhja e dëshmive në një territor që përfshin 18 bashkësi arbëreshe. Historia e Shën Benedhit, përmes dokumenteve burimore, Vol. I (Nga epoka parahistorike e deri në shekullin e pesëmbëdhjetë). Historia e Shën Benedhit, Përmes dokumenteve burimore, 2011, e shumë vepra të tjera.

Studiuesi Italo Elmo ka bërë hulumtime në këto fusha si në etnomuzikologji, etnografi, gjuhësi, histori, letërsi, folklor, gastronomi etj. Prof. Italo Elmo ka bërë studime etnomuzikologjike në komunitetet shqiptare të Italisë, ku vazhdon një gjallëri e shquar e këndimit tradicional, vallëzimeve rituale dhe instrumenteve muzikore popullore.
Kërkime që synojnë rimëkëmbjen dhe forcimin e riteve dhe festave më të rëndësishme vjetore të përdorura nga Komunitetet arbëreshe të Italisë; dhe gjithashtu ka mbajtur kurse dhe seminare teorike e praktike mbi vallet etnike, instrumentet tradicionale të këndimit dhe muzikës popullore. Momente studimesh dhe reflektimesh mbi vallëzimin etnik tradicional në kontekstin e zonës së Mesdheut dhe Ballkanit;
Ka marrë pjesë në shumë seminare kombëtare e ndërkombëtare mbi etnomuzikologjinë, për të identifikuar disa nga tendencat e përgjithshme të marrëdhënies së konservimit / inovacionit të muzikës tradicionale në shoqërinë bashkëkohore. Zbuloi dhe mblodhi veshje tradicionale të grave arbëreshe në zonat e ndryshme etnografike, gjithashtu ai zbuloi dhe mblodhi rite të ndryshme arbëreshe si dhe i kushtoi një rëndësi të veçantë edhe kuzhinës tipike arbëreshe. Për të inkurajuar zhvillimin e këngës tradicionale, këngët etnike dhe instrumentet muzikore popullore, librat, regjistrimet, kasetat muzikore, CD dhe audio multimedia janë botuar me referenca edhe për aspektet historike-letrare-gjuhësore.

Italo Elmo u mor për një kohë edhe me veprimtari politike: për pesë vjet që nga viti 1985 gjer më 1990 ishte Këshilltar për Kulturë në Komunën e Shën Benedhitit të Kozencës. Nga viti 2003 deri në vitin 2005 ishte anëtar i Komitetit Rajonal të Minoriteteve të Gjuhëve (CO.RE.MI.L.) të Rajonit të Kalabrisë, në zbatim të artit. 8 i Ligjit Rajonal n. 15 i 2003 si një personalitet që flet rrjedhshëm gjuhën shqipe.
Veprimtaria e gjerë hulumtuese e shkencore e prof. Italo Elmos është një punë sa e lodhshme dhe e mundimshme po aq edhe fisnike. Ai do të lërë një thesar të çmuar në kalanë e kulturës arbërore – shqiptare.